ارث به کلیه اموال، عناوین، بدهی‌ها، حقوق و وظایف شخص پس از مرگش گفته می‌شود که به شخص دیگری منتقل می‌گردد. ارث به مدت طولانی نقش اساسی در جوامع بشری داشته‌است. مجموعه قوانین انتقال ارث در جوامع مختلف متفاوت و در طول زمان تغییرات بسیاری کرده‌است.

نگاهی بر تاریخچه ارث

در دوران حکومت فراعنه مصر، ثروت حاصل از کار افراد، ملک پادشاه بود و پس از مرگ هر انسان، تمام ثروت او در اختیار پادشاه قرار می‌گرفت و در یونان قدیم نیز، اموال و ثروت انسان‌ها ملک عموم جامعه بود و هر انسان نماینده جامعه در اداره آن‌ها تلقی می‌شد و لذا ارث او هم پس از مرگ در اختیار جامعه قرار می‌گرفت و «پسر ارشد» نمایندگی جامعه را در اداره میراث متعهد می‌شد. مصریان هم بمانند یونانیان در دوره دوم ارتقای فرهنگی خویش به این نتیجه رسیده بودند که نمی‌توان دل‌بستگی شدید هر انسان را به اموال و دست رنج خویش و فرزندان خود را نادیده گرفت. بی‌توجهی حکومت به این واقعیت انگیزه کار و تلاش را نابود ساخته و بذر خصومت و عناد را در قلوب مردم می‌کارد؛ لذا قانون انتقال میراث را به بزرگ‌ترین پسرِ میت را، تصویب و اجرا کردند. در نتیجه پادشاه باکوربوس در قرن هشتم ق. م قانون انتقال ارث به بزرگ‌ترین فرزند پسر را تصویب کرد و در نتیجه در مصر قدیم نیز، ترکه متوفی به پسر بزرگ‌تر منتقل می‌شد و برادران و خواهران دیگر، می‌بایست زندگی مشترکی را به ریاست برادر ارشد داشته باشند؛ ولی به‌هرحال در هردوی مصر و یونان، زنان از ارث بردن محروم بودند. در انگلستان نیز تا چندی قبل، تمامی ماترک پدر، تنها به پسر ارشد منتقل می‌شد و اگر متوفی فرزند ارشد پسر نداشت، ارث منحصر به فرزندان ذکور بود. در حال حاضر نیز متاسفانه در بعضی شهرستان ایران تیز مناطق روستایی هستند که هنوز قوانین برای خود وضع کردند که فرزند ذکور فقط ارث میبرند.در قانون کشور ما اگر فرزند، منحصر به یکی باشد پسر یا دختر تمام ترکه ‌به او می‌رسد. اگر اولاد متعدد باشندهمه پسر، یا همه دختر باشد، ترکه بین آنها بالسویه (مساوی) تقسیم می‌شود. اگر اولاد متعدد باشند و بعضی از آنها پسر وبعضی دختر، پسر دو برابر دختر می‌برد.

قوانین یهود

میزان ارث هر یک از وراث و به صورت خاص ارث زن جنبه توافقی دارد و هر پدری قبل از مرگ می‌تواند با تنظیم وصیت‌نامه سهم ارث هر یک از وراث را با شرایطی تعیین نماید ملاک ارث در ایران امروز به دنبال اصلاحیه سال ۱۳۵۶ می‌باشد؛ که با خواست یهودیان ایران و تأیید ریشون لصیون اجرا می‌گردد که البته قابل تغییر است.[۶] در ایران سهم الارث دختر نصف پسر می‌باشد.
قوانین اسلام
دنیای قبل از اسلام، برای زن حقوق ارثی مستقل و مسلّمی قائل نبودند، یا اصلاً به او ارث نمی‌دادند یا اگر می‌دادند به‌صورت سهم قطعی و مفروض نبود؛ بلکه احتمال داشت که به‌عنوان وصیت، مالی را برای زن بگذارند. به دیگر عبارت، محرومیت زن از ارث، سنت رایج و حاکم بر ادیان قبل از اسلام بود.[۲] مطابق با قوانین اسلامی، ارث بین فرزندان پسر و دختر به صورت ۲ سهم برای پسر و یک سهم برای دختر تقسیم می‌شود. چنانچه پدر و مادر وارث باشند سهم آن‌ها نیز به صورت ۲ به ۱ خواهد بود. در صورت مرگ پدر و وجود فرزندان و مادر، ارث مادر ۱ قسمت از ۸ قسمت کل دارایی‌ها خواهد بود.
ارث زن در قانون
مطابق ماده ۹۴۶ قانون مدنی که در مورخ ۸۷/۱۱/۶ اصلاح شده‌است زن متوفی هم از قیمت عرصه و هم از قیمت اعیان مال غیر منقول (زمین خانه مغازه)

ارث یکی از رایج‌ترین حقوقی است که پس از فوت افراد به ورثه او تعلق می‌گیرد. بر اساس قانون چند دسته می‌توانند از ارث فرد متوفی استفاده کنند و آن‌ها به طبقات مختلف سببی و نسبی تقسیم می‌شوند.
طبقه اول: پدر، مادر، فرزندان، نوادگان و فرزندان آن‌ها؛ طبقه دوم: پدربزرگ، مادربزرگ، برادر و خواهر و فرزندان آن‌ها؛ طبقه سوم: عمه، عمو، خاله، دایی و فرزندان آن‌ها. البته اگر طبقه اول وجود داشته باشد، طبقات دوم و سوم ارثی نخواهند برد.

اما به این ارث بر اساس قانون میزان مشخصی مالیات هم می‌خورد؛ وارثان باید فهرستی از اموال منقول و غیرمنقول باقی‌مانده تهیه کنند، سپس یکی از وراث باید به اداره دارایی مراجعه کند تا تکلیف مالیات بر ارث مشخص شود و میزان مالیات بر ارث در خصوص اموال غیر منقول ۵ درصد و اموال منقول ۲ درصد است.
اگر پدر یا مادری فوت کند و غیر از فرزندان، وارث دیگری در طبقه اول ارث نداشته باشد، اگر همه دختر باشند  یا همه پسر باشند، تمام اموال بین آن‌ها به طور مساوی تقسیم می‌شود.
ارث در چه صورتی به دولت می‌رسد؟
اما شاید جالب‌ترین نکته ارث جایی باشد که فرد متوفی جز همسر خود هیچ خویشاوند دیگری نداشته باشد و در این صورت اگر تنها وارث مرد همسر خود باشد، ارثیه زن فقط یک چهارم اموال شوهر می‌شود و مابقی اموال شوهر که هیچ وارثی ندارد به نفع دولت ضبط می‌شود.اگر تعداد همسران یک مرد بیش از یکی باشد، همان میزان ارث که برای زن مشخص شده به طور مساوی بین آن‌ها تقسیم می‌شود یعنی در نهایت سهم کمتری به زنان می‌رسد.
بر اساس قانون نوزاد هم دارای حق ارث می‌شود، البته ارث جنین و نوزاد هم دارای شرایط مخصوص به خود است. شرط وراثت، زنده‌بودن در حین فوت مورث است. نوزاد در صورتی ارث می‌برد که  زنده  متولد شود؛ اگر نوزاد  مرده به دنیا بیاید از ارث محروم می‌شود. حیات حمل پس از تولد، حتی در یک لحظه، برای ارث بردن او کافی است.
فردی که دو سر روی بدن دارد چگونه ارث می‌برد؟
بر اساس اطلاعات پزشکی ممکن است فرد دو سر داشته باشد و اینجا سوال پیش می‌آید که آیا فردی که دو سر دارد یک نفر به حساب می‌آید یا دو نفر است، البته در قوانین ایران و خارج از کشور نمی‌توان پاسخی به این سوال داد و تنها جایی که به این موضوع پاسخ داده یکی از روایات حضرت علی (ع) است. ایشان در کتاب جواهر الفرایض در ارث گفته‌اند اگر شخصی دارای دو سر بر یک بدن باشد و برای به دست آوردن اینکه آیا او دو نفر است یا یک نفر باید آزمایش مخصوصی انجام داد، به این صورت که پس از خوابیدن یکی از آن‌ها را بیدار کنیم اگر هر دو نفر بیدار شدند حکم می‌کنیم که او یک نفر است و ارث به یک نفر داده می‌شود، اما اگر یک نفر بیدار شد و دیگری خواب بود، حکم می‌کنیم که آن‌ها دو نفر هستند و دو ارث می‌برند.
ارث قاتل چگونه است؟
اگر کسی توسط یکی از وارثانش به صورت عمدی به قتل برسد، آن وارث هیچ ارثی نخواهد برد.
اگر نوه پدربزرگ خود را بکشد و سپس ارث از پدربزرگ به پدر قاتل برسد و پس از مدتی پدر قاتل هم فوت کند، ارث به قاتل می‌رسد.
طلب متوفی از ارث او داده می‌شود
سهم الارث هر شخص جزء اموال او به حساب می‌آید و طلبکار می‌تواند آن را در ازای بدهی خود توقیف کند، اما اگر فرد ارث خود را به نام فرد دیگری زده باشد، نمی‌توان این کار را انجام داد. برای توقیف سهم الارث باید حتما انحصار وراثت را در اختیار داشت.
گواهی انحصار وراثت از شورای حل اختلاف آخرین محل اقامت متوفی گرفته می‌شود.
برای کسب اطلاعات بیشتر و مشاوره در زمینه حقوقی کیفری با موسسه عدل جویان سایا در تماس باشید تا با توجه به مورد ششما وکیل مربوطه را معرفی نمایند تا پرونده های شما به بهترین شکل ممکن پیگیری و به نتایج مطلوب برسد.